Hurdo-yarida iyo xanuunada ka dhasha.

 

Cudurada dhamaantood meelo ayey ka farcamaan ama u nuglaysa iin xanuuno ay soo wajahaan qofka.

Hurdo yarida oo badanaa dadkeenu ay kacabanayaan ayaa u dhaxal siisay in ay soo wajahdo xaalado badan oo caafimaad darro.

Waa maxay Noocyada hurdo la'aanta?

Noocyada kala duwan ee hurdo la'aanta ee ku salaysan muddada waxaa ka mid ah:

• hurdo la'aan ku meel gaadh ah - soconaysa wax ka yar hal bil
• hurdo la'aan ba'an ama waqti gaaban - waxay socotaa inta u dhaxaysa hal ilaa lix bilood
• hurdo la'aan joogto ah - waxay qaadataa in ka badan lix bilood.

Waa maxay Sababaha hurdo la'aanta?

Sababaha keena hurdo la'aanta way kala duwan yihiin iyadoo ku xiran nooca ay tahay. Sababaha hurdo la'aanta ba'an waxaa ka mid noqon kara:-

-Walbahaarka.

- Waxyeellooyinka daawooyinka.

- Isbeddelka goobta  aad sida caadiga ah u seexato.

- Xanuun jidhka ah ama dhacdo dhib badan ama murugo ah oo laga yaabo inay dhacday dhawaanahan ama ka hor.

Sidee loo ogaadaa hurdo la'aanta? 

Dhakhtarku wuxuu isku dayaa inuu helo jiritaanka xaalad kasta oo jireed ama maskaxeed, heerarka walbahaarka ee noloshaada shakhsi ahaaneed iyo shaqada, qaabka hurdada iyo arrimo kale oo caafimaad. 

Dhakhtarku waxa kale oo laga yaabaa inuu ku weydiiyo su'aalo ku saabsan nolol maalmeedkaaga si uu u qiimeeyo calaamadaha sida daalka iyo xanaaqa.

Marka uu dhakhtarku qiimeeyo xaaladaada, waxaa laga yaabaa in lagu weydiiyo inaad hayso diiwaanka hurdadaada muddo toddobaad ama laba toddobaad ah.

 Faahfaahinta ku saabsan wakhtiga aad seexanayso, inta wakhtiga ay qaadanayso ka hor inta aanad seexan, in aad habeenkii soo kacdo, iyo inta jeer ee aad sidaa samayso. Sidoo kale, wakhtiga markaad soo toosto waa la xusayaa.

markaad barato qaabka hurdada, way sahlanaan doontaa inaad la xiriirto sababaha hurdo la'aantaada.

Sidee loo daweeyaa hurdo la'aanta?

Shakhsiga qaba hurdo la'aantu wuxuu dooran karaa inuu doorto daawayn kala duwan sida dawooyinka dabiiciga ah, Kaabista caafimaadka, daawaynta, iyo daawooyinka loo qoray. 

• Daawooyinka dabiiciga ah-Waxaa jira dhowr siyaabood oo dabiici ah oo kor loogu qaado hurdadaada sida qaadashada caano diiran ka hor intaadan seexan. Isticmaalka saliidda qubeyska ee udgoonka ah iyo nadiifiyeyaasha qolka ama saliidaha lagama maarmaanka ah ayaa kaa dhigi kara inaad dareento dabacsanaan.  Yaree qaadashada cuntada culus ama basbaaska leh iyo kafeyn ka hor wakhtiga jiifka. 
• Kaabista caafimaadka iyo daawooyinka- Dhakhtarku waxa laga yaabaa inuu dawo kuu qoro iyadoo lagu salaynayo inta ay leegtahay hurdo la'aantaada. Daawooyinkaan waxaa loogu talagalay isticmaalka muddo gaaban ama muddo dheer iyadoo ku xiran xaalad kasta. Waxaa jira dhowr kaabis oo kale oo la siin karo haddii caafimaadkaaga guud uu u baahan yahay la socodka. Tusaale ahaan, qofku waxa laga yaabaa inuu dareemo daciifnimo ka dib marka lagu sameeyo qalliin ama jirro daba dheeraatay. 
• Therapy- Waxay la mid tahay hab-hal-hal-hal ah oo lagu caawinayo bukaanka inuu tixgeliyo xaaladdiisa.Daaweeyaha ayaa kugula talin kara inaad ku lug yeelato hawlaha qaar ilaa aad ka dareemayso hurdo.Waqtiga aad soo jeeddo habeenkii waxaa si tartiib tartiib ah loo dhimi karaa iyadoo la raacayo tallaabooyinka qaarkood sida inaadan seexan subaxda dambe si loola dagaallamo hurdada lunta inta lagu jiro habeenkii. 

• Cadaadisku ma keeni karaa hurdo la'aan?

  Haa, diiqadu waa sababta caadiga ah ee hurdo la'aanta. Hurdo la'aanta waxaa loola jeedaa dhibaatooyinka hurdada, hurdada, ama la kulma hurdo soo celin ah, iyo walbahaarka ayaa si weyn uga qayb qaadan kara dhibaatooyinkan. Waa kan sida walbahaarka uu u horseedi karo hurdo la'aan:

• Kacsiga oo kordhay: Cadaadisku waxa ay kicisaa jawaabta "dagaalka ama duulista" jidhka, kaas oo sii daaya hormoonnada walaaca sida cortisol iyo adrenaline. Hormoonnadani waxay kordhin karaan feejignaanta waxayna adkeyn karaan in la nasto oo la seexdo.
• Fikradaha tartanka: Cadaadisku wuxuu inta badan keenaa tartanka ama fikradaha welwelka leh, taas oo ka dhigaysa mid adag in la aamusiyo maskaxda oo la seexdo. Welwelka ku saabsan shaqada, xiriirka, dhaqaalaha, ama walwalka kale ayaa kaa dhigi kara inaad soo jeeddo habeenkii.
• Xiisad Jireed: Cadaadisku wuxuu sababi karaa murqaha kacsanaanta iyo raaxo-darrada, taasoo ka dhigaysa mid aan ku raaxaysanayn inaad jiifsato oo aad ku nasato sariirta. Raaxo la'aanta jireed waxay gacan ka geysan kartaa inay ku adkaato inaad seexato.
• Cadaadiska raaga: Cadaadiska daba dheeraada ama daba-dheeraada wuxuu u horseedi karaa khalkhal ku yimaada wareegga hurdada ee dabiiciga ah ee jidhka. Waqti ka dib, tani waxay keeni kartaa qaab hurdo la'aan joogto ah.

Waa muhiim in wax laga qabto walaaca si loo hagaajiyo tayada hurdadaada oo loo maareeyo hurdo la'aanta. Waa kuwan xeelado lagu caawinayo:

• Ku celceli farsamooyinka dhimista walaaca sida ka-fiirsashada miyir-qabka, jimicsiga neefsashada qoto dheer, ama nasashada murqaha ee horumarka leh.
• Samee habsocod wakhtiga sariirta oo kaa caawinaysa jidhkaaga in la joogo waqtigii dabayshu degi lahayd oo aad nasan lahayd.
• Tixgeli daaweynta ama la-talinta si aad wax uga qabato sababaha asaasiga ah ee walaaca oo baro xeeladaha la qabsiga.

Sidee Looga Hortagaa Hurdo La'aanta?

Waxaa jira dhowr talo-soo-jeedin guud oo kale si looga hortago hurdo la'aanta.

• Ha samayn wax jimicsi ah oo xad dhaaf ah habeenkii.
• Sariirtaada nadiifi si ay kuu dareento wanaag markaad huruddo. 
• Wax ka qabashada arrimaha maskaxda ama maskaxda ee hoose sida walaaca iyo niyad-jabka waxay ku siin karaan natiijooyin wanaagsan. 
• Noqo mid joogto ah oo hagaaji wakhtiga hurdada iyo soo jeedka, iyada oo aan loo eegin maalinta caadiga ah ama maalmaha fasaxa ah.
• Isticmaalka nalalka yar yar iyo ka fogaanshaha isticmaalka qalabka elektarooniga ah ugu yaraan saacad ka hor waxay kaa caawin kartaa inaad hurudo. 
• U bax qorraxda oo samee xoogaa dhaqdhaqaaq jireed si joogto ah haddii ay suurtagal tahay.
• Ha seexan maalintii markaad ogaato in hurdadaada habeenkii ay saameyn ku yeelato taas awgeed.

Daawooyinka Guriga ee Hurdo La'aanta

Haddii aad la kulantid hurdo la'aan, waa lagama maarmaan inaad la tashato xirfadle daryeel caafimaad si loo go'aamiyo sababaha asaasiga ah oo aad u hesho daaweyn habboon. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira qaar ka mid ah dawooyinka guriga iyo isbeddelada qaab nololeedka kuwaas oo kaa caawin kara hagaajinta tayada hurdada iyo maaraynta hurdo la'aanta fudud. Waa kuwan talooyinka qaar:

1. Samee Jadwal Hurdo Joogta ah: Isku day inaad seexato oo aad toosto isku wakhti maalin kasta, xataa maalmaha fasaxa ah. Tani waxay kaa caawinaysaa habaynta saacada gudaha jidhkaaga.
2. Samee Jadwal Nasasho leh oo Joogta ah: Samee dhaqdhaqaaqyo dejineed ka hor wakhtiga jiifka, sida akhriska, qubaysiga diirran, ama jimicsiga jimicsiga nasashada sida neefsashada qoto dheer.
3. Wanaaji Deegaankaaga Hurdada: Ka dhig qolka jiifka mid ku habboon hurdada adiga oo ka dhigaya mugdi, aamusnaan, iyo qabow. Tixgeli inaad isticmaasho daahyada madow, dhegaha, ama mishiinka qaylada cad haddii loo baahdo.
4. Xaddid wakhtiga shaashadda ka hor sariirta: Ka fogow aaladaha elektiroonigga ah sida taleefannada, tablet-yada, iyo kombuyuutarada ugu yaraan saacad ka hor wakhtiga hurdada, maadaama iftiinka buluuga ah ee soo baxaya uu carqaladayn karo wareeggaaga hurdada.
5. Daawo Cuntadaada: Ka fogow cuntooyinka culus ama kuwa waaweyn ee ku dhow wakhtiga hurdada, iyo sidoo kale kafeyn iyo aalkolo. Kuwaasi waxay carqaladayn karaan hab-dhaqankaaga hurdada.
6. Fir fircoonow: Dhaqdhaqaaqa jireed ee joogtada ah wuxuu kor u qaadi karaa hurdo wanaagsan. Si kastaba ha ahaatee, isku day inaadan jimicsi aad u dhowayn wakhtiga jiifka, sababtoo ah waxay ku siin kartaa tamar.
7. Maamul Cadaadiska: Ku celceli farsamooyinka dhimista walaaca sida fikirka, yoga, ama nasashada murqaha ee horumarka leh si aad maskaxdaada u dejiso oo aad u yarayso welwelka.
8. Tixgeli Daawooyinka Dhirta: Dadka qaarkiis waxay ka helaan nafis hurdo la'aan ah shaaha dhirta sida chamomile ama xidid valerian. La tasho bixiye daryeel caafimaad ka hor inta aanad isticmaalin kaabista dhirta.

Hadii aad hurdo yari ka cabanaysid waxa muhiim ah waxa keenaya in la daaweeyo fadlan la xidhiidh dhakhtarkaaga.

xigasho : care hospital.