Caafimaadka

  Hurdo yarida iyo xanuunka macaanka (diabetes) waxay leeyihiin xidhidho dhow.  Hurdo yaridu waxa ay keentaa xaalado sahla xanuunka macaanka waxa ka mid ah:- 1. Kordhinta Khatarta Hurdo yarida waxay kordhisaa khatarta xanuunka macaanka, gaar ahaan nooca 2aad. Dadka hurdo la'aanta la ildaran waxay leeyihiin heerar sare oo insulin ah, taasoo keeni karta in unugyada jirkoodu aanay si fiican u isticmaalin insulin. 2. Dheef-shiid Kiimikaad Hurdo la'aanta waxay saameyn ku yeelan kartaa dheef-shiid kiimikaadka, taasoo keeni karta in qofku helo miisaan badan. Miisaanka oo kordha wuxuu kordhiyaa khatarta macaanka. 3. Heerarka Sonkorta Dhiigga Hurdo yarida waxay saameyn ku yeelan kartaa heerarka sonkorta dhiigga, iyadoo kordhinaysa heerarka glucose. Tani waxay ka dhigeysaa in qofka uu u baahan yahay insulin badan. 4. Walbahaarka Qofka hurdo yarida la ildaran wuxuu noqon karaa mid ka walwalsan, taasoo keeni karta in uu cuno cuntooyin aan caafimaadka lahayn. Cunista cuntooyinka s...

  Maadaama ay kordheen xanuunada jiitama sida macaanka iyo dhiikarka waxa lagama maarmaan noqotay in heerarkooda oo cabir ah la joogteeyo  sida usbuucii mar ,bishiiba mar hadii aanad halis ugu jirin xanuunadan,hadii aad halis ugu jirto waxaad is cabir usbuucii hal-mar. Hadii miisaankaagu badanyahay ama uu aad u hooseeyo cabirku waa mid muhiim ah. Faa’iidooyinka Cabirka Heerka Sonkorta: Maareynta Sonkorta: Caawinta dadka qaba sonkorowga in ay si fiican u maareeyaan heerka sonkorta dhiigga. Dareen Qabashada: Awood u leh in la ogaado isbeddelada heerka sonkorta, taas oo ka hortagaysa dhibaatooyinka caafimaad. La Socodka Cuntooyinka: Ka caawinta qofka in uu fahmo saameynta cuntooyinka kala duwan ee heerka sonkorta. Talooyin Bulsho: Ka caawinta in la helo talooyin ku saabsan qaadashada daawooyinka iyo cuntooyinka. Faa’iidooyinka Cabirka Dhiig Karka: Ogaanshaha Khataraha: Ka caawinta ogaanshaha khataraha caafimaad sida wadne xanuunka ama stroke. La Socodka Caafimaadka...

  Xasaasiyaddu waa xaalad caafimaad oo dhaca marka nidaamka difaaca jirku si xad dhaaf ah uga jawaabo walxo caadi ah oo aan waxyeello lahayn. Tani waxay keeni kartaa calaamado kala duwan, oo ay ka mid yihiin: Calaamadaha Xasaasiyadda sanbabada: Qufac, neefsashada oo adkaato. Dhiig-b  Qandho, dhibaatooyin neefsashada. Dhibaatada maqaarka: Finan, xanuun, ama cuncun. Dhibaatooyin caloosha: Lalaab, matag, ama shuban. Haddii aad la kulanto xasaasiyad daran, halkan waxaa ku yaal siyaabo qaar oo aad u hortagi karto: 1. Aqoonsiga iyo Ka Fogaanshaha Kiciyeyaasha Ka fogow walxaha kicinta: Ogoow waxa kicinaya xasaasiyaddaada (cuntooyinka, xayawaanka, pollen, iwm) oo isku day inaad ka fogaato. 2. Dhaqanka Nadiifinta Nadiifinta guriga: Hubi in gurigaagu nadiif yahay, gaar ahaan meelaha uu dustku ku urursan yahay. Dhammaan: Nadiifi alaabta guriga sida fadhiga iyo roogaaga si joogto ah. 3. Isticmaalka Daawooyinka Daawooyinka antihistamine: La tasho dhakhtarkaaga si aa...

  Qofka qaba sonkorow (diabetes) wuxuu qaadi karaa tallaabooyin dhowr ah si uu u ilaaliyo kelyihiisa. 1. Maareynta Sonkorta Dhiigga Kormeer joogto ah: Si joogto ah u cabir sonkorta dhiiggaaga oo raac talooyinka dhakhtarka. Daaweyn: Raac qorshaha daaweynta ee dhakhtarkaaga si loo ilaaliyo heerarka sonkorta dhiigga. 2. Cunto Caafimaad Leh Healthy Diet: Cun cuntooyin hodan ku ah fiber, khudradda, iyo miraha, yaree cuntooyinka sonkorta leh iyo dufanka xun. Cuntooyinka glycemic index: Xulo cuntooyin leh glycemic index hoose, si ay u caawiyaan in sonkorta dhiigga la maareeyo. 3. Jimicsi Joogto ah Jimicsi: Samee jimicsi joogto ah (30 daqiiqo maalin kasta) si loo yareeyo culeyska, loo kordhiyo insulin sensitivity, iyo in la ilaaliyo caafimaadka kelyaha. 4. Cabitaanka Biyaha Biyo ku filan: Cab biyo badan si aad u ilaaliso qoyaan kelyahaaga. 5. Ka Fogaanshaha  Tubaakada Tubaakada: Jooji isticmaalka tubaakada, waxayna kordhisaa khatarta dhibaatooyinka caafimaad. 6. Baa...

  Hooyada uurka leh, vitamins iyo macdan muhiim ah ayaa ka caawiya koritaanka caafimaadka leh ee ilmaha iyo sidoo kale caafimaadka hooyada. Qaar ka mid ah vitamins-ka muhiimka ah waxaa ka mid ah: Folate (Vitamin B9) : Ka hortagta cilladaha dhismaha dhabarka iyo maskaxda ilmaha. Waxaa lagu talinayaa in la qaato kahor iyo inta lagu jiro uurka. Iron : Ka caawiya korodhsiga dhiigga hooyada iyo ka hortagga anemia. Iron wuxuu muhiim u yahay soo saarista hemoglobin. Calcium : Ka caawiya dhismaha lafaha iyo ilkooyinka ilmaha. Hooyadu waxay u baahan tahay in ay hesho kafiil calcium ah si ay u ilaaliso lafahaheeda. Vitamin D : Ka caawiya nuugista calcium-ka iyo caafimaadka lafaha. Waxay sidoo kale taageertaa nidaamka difaaca. Omega-3 fatty acids : Muhiim u ah horumarka maskaxda ilmaha. Waxaa laga helaa khudradda badda, sida salmon. Vitamin C : Ka caawiya koritaanka unugyada iyo hagaajinta nidaamka difaaca. Vitamin A : Muhiim u ah koritaanka unugyada iyo aragga ilmaha. ...

Faham Guud oo Xanuunka Dhiig-karka (Hypertension). Dhiig-karka ama hypertension waa xaalad caafimaad oo ay dhiigga ku socdo xididdada dhiigga ay ka sarreyso heerka caadiga ah. Waa Maxay Dhiig-karka? Sharaxaad : Dhiig-karka waxaa lagu tilmaamaa marka cadaadiska dhiigga uu ka sarreeyo 130/80 mmHg. Noocyada : Dhiig-karka Caadiga ah : Ka hooseeya 120/80 mmHg. Dhiig-karka Korodhay : 120-129/<80 mmHg. Dhiig-karka Heerka 1 : 130-139/80-89 mmHg. Dhiig-karka Heerka 2 : 140/90 mmHg ama ka sareeya. Sababaha. Dhiig-karka Aasaasiga ah : Ma jirto sabab cad; si tartiib ah ayuu u soo baxaa. Dhiig-karka Labaad : Waxaa sababa xaalado caafimaad oo kale sida: Cudurka kelyaha. Xanuunada hormoonada. Daawooyinka qaarkood. Hurdada aan ku filnayn. Qodobada Khatarta. Qodobada Aan La Maamuli Karin : Da’da. Taariikhda qoyska. Qodobada La Maamuli Karin : Cayilka. Jimicsi la’aan. Cunto badan oo milix leh. Isticmaalka khamriga oo xad dhaaf ah. Qiiqa sigaarka. Cadaadiska. Calaama...

  Dhagaxaanta kelyaha (kidney stones) waa xaalad caafimaad oo ka dhacda marka dhagaxyo yaryar ay ka sameysmaan kelyaha.  Noocyada Dhagaxaanta Kelyaha Calcium Stones : Nooca ugu badan, badanaa calcium oxalate. Struvite Stones : Waxay ka dhalan kartaa infekshannada kelyaha. Uric Acid Stones : Waxay dhacaan marka heerarka uric acid ay sare u kaca. Cystine Stones : Dhacda qofka qaba cystinuria. Sababaha Cunto : Cunista cuntooyinka hodanka ku ah oxalate, sodium, ama protein badan. Dehydration : Biyaha aan ku filnayn waxay kordhin kartaa halista. Taariikhda Qoyska : Haddii qoyskaaga uu leeyahay taariikh dhagaxaanta kelyaha. Calaamadaha Xanuun : Xanuun daran oo ku dhaca dhabarka hoose ama caloosha. Maqnaansho : Dhiig ku jira kaadi, kaadi badan, ama kaadi xanuun leh. Dhibaatooyinka Kale : Daalku, nausea, ama qandho. Daaweynta Biyo Badan : Cab biyo badan si aad u caawiso dhagaxaanta inay ka baxaan. Daawada : Dhakhtarkaaga ayaa kuu qori kara daawooyin xanuun baabi...

 https://www.allinahealth.org/